Boekrecensie door Margriet Gosker; Verlangen naar een nieuw christendom

Samuel Lee, Verlangen naar een nieuw christendom, (Utrecht, Kok/Boekencentrum, 2020), ISBN 9789043534307, 132 pp., € 15,99; ISBN 9789043534314, 132 pp., € 8,99 (e-book).

Verlangen naar een nieuw christendom impliceert kritiek op bestaand christendom. Dat is volstrekt duidelijk in deze heruitgave van het eerdere A new kind of Pentecostalism. Lee is een wereldburger die als migrant en theoloog des Vaderlands 2020 de Pinksterbeweging van binnenuit kent. Hij heeft er veel aan te danken, maar ziet ook haarscherp de feilen. Waar de balans ontbreekt dreigt gevaar van overdrijving en dan gaat het mis. Deel I beschrijft de overdreven nadruk op emoties, eigen prestaties, hebzucht, christelijk winstbejag, ster-predikers die vooral zichzelf zoeken, en afgedwongen wondergeloof dat ten koste gaat van wat waarachtige tekenen zijn van Gods trouw. Lee signaleert antipapisme en ontwaart binnen eigen gelederen niet slechts één paus, maar vele! Hij beschrijft de hypocrisie van christelijke leiders die zichzelf hoogmoedig op de troon zetten en een welvaartsevangelie prediken. Deel II vraagt om theologische herbezinning, een doorbreken van simplisme en bekrompenheid, een grotere openheid voor het werk van de Geest en een andere omgang met de Bijbel. Elke vorm van biblicisme en angsttheologie, die mensen buitensluit, komt volgens Lee in de buurt van afgoderij. Jezus is en blijft zijn ijkpunt. Diens omgang met vrouwen laat zien, dat vrouwen belangrijke zijn in (wat hij noemt) ‘de bediening’ (80). Laat alle christenen elkaar liefdevol aanvaarden als leden van het éne lichaam van Christus, ondanks alle verschillen van inzicht. Lee signaleert dat de wereld sterk veranderd is. Het christendom is nu globaal, niet meer Europees. Hij gebruikt het woord ‘meerderheidswereld’ ter vervanging van de term ‘derde’ wereld. De Heilige Schrift is een spiegel voor elke christen, maar mag niet misbruikt worden om eigen gelijk te halen of anderen de les te lezen. Hij interpreteert een aantal lastige nieuwtestamentische passages met behulp van een in Amerika (door George Lamsa) ontwikkelde leeswijzer. De gedachte is dan, dat Jezus Aramees sprak, en als je dat verdisconteert, kom je tot andere uitkomsten dan in de gebruikelijke vertalingen. Dan riep Jezus bijvoorbeeld niet aan het kruis: “Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?” maar: “Mijn God, mijnGod, hiervoor werd ik gezonden.” En zo is er meer. Lee tekent er overigens wel bij aan, dat deze nieuwe uitleg wetenschappelijk niet algemeen geaccepteerd is. Deel III is een pleidooi voor verandering. Met een citaat van een saxofonist uit Kameroen (Manu Dibango) pleit Lee voor dialoog . “Je kunt niet wit op wit verven, of zwart op zwart. Iedereen heeft de Ander nodig om gezien te kunnen worden.” Dialoog is beter dan oorlog en ook beter dan debat. Dialoog biedt gelegenheid van elkaar te leren, zonder daarbij de eigen identiteit op te geven. Van groot belang is de dialoog met de wetenschap, evenals de dialoog met andere religies. Hoofdstuk XII ( Dialoog met de islam) gaat nauwelijks over de islam, maar is in feite één groot pleidooi om als joden, christenen en moslims de conflicten uit het verleden te overwinnen door bruggenbouwers te zijn, die vrede en gerechtigheid dienen.

een boek met een onbekommerde oecumenische insteek

Lee spreekt recht uit het hart. Hij verlangt naar een christendom van bescheidenheid, rechtvaardigheid en nederigheid en verwerpt fanatisme. Hij neemt het op voor minderheden (vrouwen in de kerk, LHBT-ers, migranten etc.), vanuit de vaste zekerheid, dat de wereld is geschapen uit liefde, creatio ex amore (132), en dat de schepping zelf een geschreven testament van God is. Veel van de misstanden die Lee naar een nieuw christendom doen verlangen komen uit een wereld die de mijne niet is, maar ze zijn zeker herkenbaar, want kerkelijke manipulatie, machtswellust, hoogmoed en ijdelheid zijn van alle eeuwen en van alle plaatsen. Het is de passie voor Christus, die ons één maakt en alle denominaties overstijgt (15). Ik zou dit een boek met een onbekommerde oecumenische insteek willen noemen.

Dr. Margriet Gosker, Károli Gáspár University Budapest